مدیریت پروژه چیست؟

مدیریت پروژه (Project Management) یکی از کاربردی ترین و جذاب ترین شاخه های علم مدیریت است که تمرکز آن بر این موضوع است که چگونه می توان یک پروژه (Project) را به بهترین نحو ممکن و با موفقیت به انجام رساند.

بدون تردید ریشه بکارگیری مدیریت پروژه به دوران باستان و زمان انجام پروژه های باستانی شگفت انگیزی مانند اهرام ثلاثه مصر، دیوار بزرگ چین و تخت جمشید بر می گردد.

شکل گیری دانش نوین مدیریت پروژه به اوایل قرن 19 بازمیگردد، زمانی که هنری گانت (Henry Gantt) نمودارهای میله ای زمانبندی – گانت چارت– را ابداع نمود. هرچند نام هنری گانت به عنوان پدر تکنیک های مدیریت پروژه در تاریخ ثبت شده است اما سال های دهه 1950 و 1960 به عنوان سال های آغازین رشد و توسعه مدیریت پروژه مدرن شناخته می شود.

پیش از آنکه به تعریف مدیریت پروژه بپردازیم لازم است تا ابتدا پروژه را تعریف کنیم؛ یک پروژه می تواند به عنوان مجموعه ای از فعالیت ها در نظر گرفته شود که:

• تاریخ شروع و پایان مشخصی دارند؛
• مستلزم صرف منابع انسانی و غیر انسانی (مانند پول، ماشین آلات و تجهیزات و غیره) هستند؛ (لطفاً مقاله مدیریت منابع در مدیریت پروژه را ملاحظه بفرمائید)
• دارای وضوح تدریجی (Progressive Elaboration) هستند. (لطفاً مقاله کاربرد مفهوم وضوح تدریجی در مدیریت پروژه را ملاحظه بفرمائید)
• یک هدف مشخص دارند که این هدف مرتبط با توسعه ارزش کسب و کار است؛

اهمیت مدیریت پروژه به حدی است که سازمان ها و انجمن های بسیاری در سطح بین المللی، به صورت حرفه ای در این حوزه اقدامات قابل توجهی را انجام داده اند، که مهمترین این سازمان ها عبارتند از:

• موسسه مدیریت پروژه (PMI) (حتما مقاله معرفی موسسه PMI را ببینید)
• سازمان جهانی استاندارد سازی (ISO) 
• موسسه AXELOS (حتما مقاله معرفی موسسه AXELOS راببینید)
• انجمن مدیریت پروژه apm (حتما مقاله معرفی انجمن apm را ببینید)
• انجمن بین المللی مدیریت پروژه IPMA 

از دیدگاه موسسه مدیریت پروژه (PMI)، پروژه یک تلاش موقتی است که به منظور ایجاد یک محصول، خدمت یا نتیجه منحصر به فرد انجام می شود.

موسسه مدیریت پروژه (PMI) مدیریت پروژه را اینگونه تعریف می کند: مدیریت پروژه بکارگیری دانش، مهارت ها، ابزارها و تکنیک ها در ارتباط با فعالیت های پروژه است تا الزامات پروژه محقق شوند.

از دیدگاه سازمان جهانی استاندارد سازی (ISO)، یک پروژه مجموعه منحصر به فردی از فرایندهای متشکل از فعالیتهای هماهنگ و کنترل شده ی دارای تاریخ شروع و پایان است که برای دستیابی به اهداف پروژه انجام میشود. تحقق اهداف پروژه نیازمند فراهم کردن اقلام قابل تحویل مطابق با الزامات مشخص میباشد.

موسسه جهانی استاندارد سازی (ISO) مدیریت پروژه را اینگونه تعریف می کند: مدیریت پروژه بکارگیری روشها، ابزارها، تکنیکها و شایستگیها در یک پروژه می باشد.

از دیدگاه موسسه AXELOS ، پروژه یک سازمان موقتی است که به منظور تحویل یک یا چند محصول تجاری مطابق با طرح کسب و کار (Business Case) توافق شده انجام می شود.

موسسه AXELOS مدیریت پروژه را اینگونه تعریف می کند: مدیریت پروژه شامل برنامه ریزی، تخصیص، پایش و کنترل تمامی جنبه های پروژه و ایجاد انگیزه در کسانی است که در اجرای پروژه مشارکت دارند تا اهداف پروژه (Project Objectives) در چارچوب اهداف عملکردی (Performance Targets) مورد انتظار در زمینه زمان، هزینه، کیفیت، محدوده، منافع و ریسک ها محقق شوند.

مدیریت پروژه در طیف گسترده ای از صنایع کاربرد دارد که مهمترین آن ها عبارتند از:

• صنعت ساخت (Construction Industry) 
• صنعت فناوری اطلاعات (IT Industry) 
• صنعت بهداشت و درمان (Healthcare Industry) 
• صنعت سرگرمی (Entertainment Industry) مانند ساخت فیلم و سریال 

تاکنون استانداردهای متعددی در زمینه مدیریت پروژه منتشر شده است که مطرح ترین آن ها عبارتند از:

• PMBOK (حتما مقاله معرفی استاندارد PMBOK را ملاحظه بفرمائید)
• ISO 21500 (حتما مقاله معرفی استاندارد ISO 21500 را ملاحظه بفرمائید)
• PRINCE2  (حتما مقاله معرفی متدولوژی PRINCE2 را ملاحظه بفرمائید)

نویسندگان :

رضا آتش فراز

محمد هادی صیرفی